Η Μαρία Φωκά (Αργοστόλι, 1 Οκτωβρίου 1916 – Λονδίνο, 15 Ιουνίου 2001) ήταν μια από τις πιο χαρακτηριστικές Ελληνίδες ηθοποιούς

Γνωστή τόσο για τις τηλεοπτικές της «γιαγιά-λακές» όσο και για το ήθος και τη βαθιά πολιτική της πορεία.

Παιδικά & νεανικά χρόνια – σπουδές

Γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά, κόρη του πλοιάρχου Νικολάου Θ. Φωκά και της Καικιλίας Κουντούρη. Σπούδασε στη δραματική σχολή του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν» και έκανε τα πρώτα της βήματα στο θέατρο το 1944, υποδυόμενη την Ασημίνα στο έργο Στέλλα Βιολάντη του Γρ. Ξενόπουλου.

Θέατρο, κινηματογράφος & τηλεόραση

Από τα πρώτα χρόνια της καλλιτεχνικής της πορείας συνεργάστηκε με τον θίασο του Θεάτρου Τέχνης έως το 1948 και συμμετείχε σε έργα όπως Παντρολογήματα του Γκόγκολ, Αντιγόνη του Ανούιγ, Ματωμένος γάμος του Λόρκα κ.α.

Στον κινηματογράφο έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 1949 στην ταινία Κόκκινος Βράχος (Red Rock) του Γρηγόρη
Μετά την επανεμφάνισή της, συμμετείχε σε πολλές ταινίες όπως Ένας ιππότης για τη Βασούλα, Γοργόνες και Μάγκες, Δικτάτωρ καλεί Θανάση και άλλες.

Στην τηλεόραση, έγινε ευρύτερα γνωστή από ρόλους σε σειρές όπως Εκμέκ Παγωτό, Ντόλτσε Βίτα (όπου ενσάρκωσε τη θρυλική Όλγα Μαρκάτου), Η γειτονιά μας, Μεθοριακός Σταθμός, και η τελευταία της εμφάνιση έγινε το 2000 με τη σειρά Οι θειοσεβούμενοι.

Πολιτική δράση & διωγμοί

Η ζωή της δεν ήταν μόνο θέατρο· είχε μεγάλη πολιτική διάσταση. Κατά την Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και μετέπειτα εντάχθηκε στο ΚΚΕ.

Το 1951–52, συνελήφθη και κατηγορήθηκε ότι μετέφερε χρήματα από το Παρίσι για την ενίσχυση του παράνομου δικτύου του ΚΚΕ. Στη δίκη για κατασκοπεία μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη, καταδικάστηκε αρχικά σε ισόβια φυλάκιση, με ψήφους 3-2, αλλά αργότερα η ποινή της μετατράπηκε σε δεκαετή κάθειρξη με στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για 10 χρόνια.

Η καταδίκη αυτή της απέφερε αποχή από το θέατρο για περίπου οκτώ χρόνια.

Επιστροφή & διακρίσεις

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 επανήλθε καλλιτεχνικά, συνεργάστηκε με σημαντικά ονόματα του θεάτρου, ενώ το 1977 ανέλαβε τη θέση της προέδρου του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ).

Τέλος ζωής

Υπέφερε από χρόνια καρδιακά προβλήματα. Το 2001 υποβλήθηκε σε εγχείρηση ανοικτής καρδιάς, αλλά δεν τα κατάφερε και πέθανε στο νοσοκομείο St. Thomas του Λονδίνου στις 15 Ιουνίου 2001.

Κηδεύτηκε στο Πόρτσμουθ.