Δήμος Μούτσης: Οργισμένος ρομαντικός, φιλόσοφος του ήχου, ποιητής των δρόμων

Αν ο Μίκης και ο Μάνος ήταν τα δύο βουνά που στήριξαν την ελληνική μουσική στον 20ό αιώνα, τότε ο Δήμος Μούτσης ήταν η κοιλάδα ανάμεσά τους — βαθιά, σκοτεινή, γεμάτη νερά και αντηχήσεις. Ένας δημιουργός που βάδισε με δική του πυξίδα, χωρίς να φοβάται την απομόνωση ή τη σιωπή.

Γεννημένος στις 2 Αυγούστου 1938 στον Πειραιά, παιδί με βιολί στα χέρια από τα επτά του, με σπουδές στο Ωδείο Αθηνών και βραβεία ως σολίστ πριν καν ενηλικιωθεί, ο Δήμος δεν γεννήθηκε απλώς για τη μουσική. Έγινε ένα μαζί της. Όχι όμως για να την υπηρετήσει με ευλάβεια. Αλλά για να την προκαλέσει.

Οι πρώτες νότες, οι μεγάλες συνεργασίες

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, η συνάντησή του με τον Νίκο Γκάτσο ήταν κάτι περισσότερο από μουσική σύμπραξη. Ήταν σπίθα. Ο «Βρέχει ο Θεός» με τη φωνή του Σταμάτη Κόκοτα δεν άργησε να φανεί. Κι από εκεί, μια σειρά τραγουδιών που θα αφήσουν εποχή: «Μην μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα», «Πειραιώτισσα», «Σ’ έβλεπα στα μάτια», «Με ένα παράπονο»…

Φωνές που σφράγισαν αυτά τα τραγούδια: Μπιθικώτσης, Μοσχολιού, Μητσιάς, Γαλάνη, Μπέλλου, αλλά και ο ίδιος ο Μούτσης, με εκείνη τη χαρακτηριστική του εκφορά — λίγο παράταιρη, λίγο ιδιότροπη, αλλά γνήσια.

Από τον Άγιο Φεβρουάριο στην Τετραλογία

Η μουσική του δεν ήταν ποτέ «εύκολη». Ήταν όμως βαθιά. Το 1972 κυκλοφορεί ο «Άγιος Φεβρουάριος», ένας δίσκος σταθμός με στίχους Μάνου Ελευθερίου και ερμηνευτές τον Δημήτρη Μητροπάνο και την Πετρή Σαλπέα. Μια δουλειά που χτίζει τη δική της μυθολογία στην ελληνική δισκογραφία.

Η δεκαετία του ’70 τον βρίσκει ώριμο. Στη «Συνοικισμός Α’» με τη Μοσχολιού, στο «Στροφές», στο «Στους μπαξέδες» — ένα τραγούδι αφιερωμένο στον Βαμβακάρη. Όμως το αποκορύφωμα έρχεται με την «Τετραλογία» (1975): Καβάφης, Καρυωτάκης, Σεφέρης και Ρίτσος μελοποιημένοι σαν σε λειτουργία, ερμηνευμένοι από τον Μητσιά και τη νεοεμφανιζόμενη Άλκηστη Πρωτοψάλτη.

Η οργή και το όραμα των 80s

Το 1981 έρχεται το «Φράγμα». Ο Μούτσης πιο αιχμηρός από ποτέ. Με στίχους του Κώστα Τριπολίτη, με τη Σωτηρία Μπέλλου να τραγουδά τη σιωπή στο «Δε λες κουβέντα» — ένα ρεφρέν που ουρλιάζει με σφιγμένα δόντια. Η κοινωνική ματιά, η ψυχαναλυτική διάθεση, η ανάγκη για σύγκρουση, όλα παρόντα.

Ακολουθούν οι δίσκοι «Ενέχυρο», «Να!», «Ταξιδιώτης του παντός», «Για Πούλημα Λοιπόν!» — με τον ίδιο να γράφει, να τραγουδά, να επιμένει να είναι εκτός των κανόνων της μουσικής βιομηχανίας. Μοναχικός, αλλά όχι μόνος.

Το τελευταίο τραγούδι, ο τελευταίος χαιρετισμός

Το 1999, στο Ηρώδειο, η συγκίνηση ξεχειλίζει: Μούτσης, Μητροπάνος και Γαλάνη σμίγουν ξανά, σε μια βραδιά που περισσότερο μοιάζει με εξομολόγηση παρά με συναυλία.

Στις τελευταίες του δεκαετίες, αποτραβιέται. Όχι από την ουσία, αλλά από τον θόρυβο. Το 2024, φεύγει ήσυχα. Στις 6 Μαρτίου, αφήνει τον κόσμο που τόσο ενοχλητικά παρατηρούσε και τόσο βαθιά αγαπούσε. Η αποτέφρωσή του έγινε στη Ριτσώνα, με φίλους, συγγενείς, και τη μουσική του να τον συνοδεύει. Χωρίς τυμπανοκρουσίες. Όπως του άξιζε.

Με στοιχεία από το ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ