Η ισημερία είναι ένα αστρονομικό φαινόμενο που λαμβάνει χώρα δύο φορές τον χρόνο, όταν η Γη περνά από τα σημεία όπου η εκλειπτική (η φαινομενική τροχιά του Ήλιου γύρω από τη Γη) τέμνεται με τον ουράνιο ισημερινό.

Αυτά τα σημεία είναι γνωστά ως εαρινό και φθινοπωρινό σημείο. Κατά την ισημερία, η γραμμή που συνδέει τον Ήλιο με τη Γη είναι κάθετη στον άξονα περιστροφής της Γης, με αποτέλεσμα η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας να είναι περίπου ίση σε όλη την επιφάνεια του πλανήτη.

Η εαρινή ισημερία πραγματοποιείται συνήθως στις 20 ή 21 Μαρτίου, σηματοδοτώντας την έναρξη της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο. Αντίστοιχα, η φθινοπωρινή ισημερία λαμβάνει χώρα γύρω στις 22 ή 23 Σεπτεμβρίου, σηματοδοτώντας την έναρξη του φθινοπώρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι ονομασίες είναι σχετικές με το ημισφαίριο: όταν στο βόρειο ημισφαίριο έχουμε εαρινή ισημερία, στο νότιο ημισφαίριο συμβαίνει η φθινοπωρινή ισημερία, και αντίστροφα.

Η λέξη “ισημερία” προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “ίσος” και “ημέρα”, υποδηλώνοντας την ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας. Ο αντίστοιχος διεθνής όρος “equinox” προέρχεται από τα λατινικά “aequus” (ίσος) και “nox” (νύχτα).

Η ισημερία συμβαίνει όταν ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον ισημερινό της Γης, με αποτέλεσμα οι ακτίνες του να πέφτουν κάθετα στην επιφάνεια του πλανήτη. Αυτό οδηγεί σε ίση κατανομή φωτός και θερμότητας μεταξύ των δύο ημισφαιρίων. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο και στην κλίση του άξονα περιστροφής της. Καθώς η Γη περιφέρεται, η κλίση του άξονα προκαλεί μεταβολές στη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, με τις ισημερίες να αποτελούν τα σημεία ισορροπίας αυτού του κύκλου.

Σε πολλούς πολιτισμούς, η εαρινή ισημερία έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς συνδέεται με την αναγέννηση της φύσης και την έναρξη της καλλιεργητικής περιόδου. Για παράδειγμα, στην αρχαία Ελλάδα, η εαρινή ισημερία συνδεόταν με γιορτές προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, θεάς της γεωργίας και της γονιμότητας.

Επιπλέον, η εαρινή ισημερία αποτελεί την αφετηρία για τον υπολογισμό του Πάσχα τόσο στον χριστιανικό όσο και στον ιουδαϊκό κόσμο. Σύμφωνα με την Α’ Οικουμενική Σύνοδο του 325 μ.Χ., το Πάσχα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η ακριβής ημερομηνία και ώρα της ισημερίας μπορεί να μεταβάλλεται ελαφρώς κάθε χρόνο, λόγω της μη ακριβούς διάρκειας του ηλιακού έτους (περίπου 365,24 ημέρες). Αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξης των δίσεκτων ετών, που αποσκοπούν στη διόρθωση αυτής της απόκλισης.