Τα γειτονικά κτίρια των βιομηχανιών «Μπριτάννια» και «Τεγόπουλος».

Άφησαν το αποτύπωμά τους στην εποχή της ακμής τους τόσο με την παραγωγή τους που έβγαινε στην αγορά, όσο και με τα μεροκάματα που έδιναν, συνεπώς αγοραστική δύναμη, που με τη σειρά της συντηρούσε άλλα επαγγέλματα και δραστηριότητες, μέχρι που το πλήρωμα του χρόνου διέκοψε τις δραστηριότητές τους και ακολούθως το ρήμαγμα των εγκαταστάσεών τους οδηγεί και προς την απόλυτη εξαφάνισή τους σε βάθος χρόνου.

Περπατήσαμε στην περιοχή και φωτογραφήσαμε τους παλιούς βιομηχανικούς γίγαντες που πέρασαν στην ιστορία.
Μεταφερόμαστε στη Νέα Φιλαδέλφεια που εκεί στις αρχές του 1930 αρκετοί Μικρασιάτες πρόσφυγες και κυρίως γυναίκες βρήκαν δουλειά τόσο στη βιομηχανία – κλωστοϋφαντουργία «Μπριτάννια» (από τους 300 εργαζόμενους το 60% ήταν γυναίκες) που ιδρύθηκε το 1931, με την επωνυμία “Α.Ε. BRITANNIA Αγγλική Εριουργία εν Ελλάδι”., όσο και στον Τεγόπουλο (80% γυναίκες στο σύνολο του προσωπικού) που βρίσκεται απέναντι. Βρίσκονται κοντά στο γήπεδο της ΑΕΚ και στις όχθες του ρέματος του Γιαμπουρλά.

Όπως αναφέρει ο Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας:
«Η Μπριτάννια με τη επωνυμία «Α.Ε BRITANNIA Αγγλική Εριουργία εν Ελλάδι», ιδρύθηκε το 1931 από την εδρεύουσα στο Μάντσεστερ της Αγγλίας Εμπορική Εταιρεία CROSLAND MOOR & CO L.M.D, τον Κ. Ναθαναήλ και την Εταιρεία «Γιαννούτσικος-Πετσιάβας». Με αντικείμενο την κατασκευή μάλλινων υφασμάτων κασμηριών ξεκίνησε με κεφάλαιο κίνησης 16.000 λίρες. Ο ιδρυτής της επιχείρησης Σολομών Ι. Αχλαδέφ διέθετε τα κατάλληλα φόντα με σπουδές στην Κρατική Αγγλική Υφαντουργική Σχολή. Το εργοστάσιο χτίστηκε στις όχθες του Ποδονίφτη στα νοτιοανατολικά όρια της Ν. Φιλαδέλφειας και χρησιμοποιούσε κυρίως προσφυγικά χέρια. Από τους 300 εργάτες το 60% ήταν κορίτσια, τα οποία από τη νεαρά τους φύση ήταν τα καταλληλότερα να διεξάγουν μια εργασία τόσο λεπτή και επίπονη, όπως ήταν το κόψιμο των κόμπων κατά την ύφανση.

Μπριττάνια
Υφάντριες και μανταρίστριες στο εργοστάσιο της Μπριτάννια είχαν αναπτυχθεί σε τέτοιο επίπεδο που ξεπερνούσε τα αγγλικά στάνταρ. Το εργοστάσιο χτίστηκε από τον εργολήπτη μηχανικό Ν. Γαβαλά, που τον συναντάμε και σε έργα εργοστασίων της Ν. Ιωνίας, με την εποπτεία του καθηγητή του Πολυτεχνείου Αχ. Καρρά. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός του Υφαντουργείου (250 ιστοί), του Βαφείου, του Πλυντηρίου και του Φινιριστήριου προερχόταν από αγγλικούς οίκους. Η Μπριτάννια, αφού επέδειξε μια τεράστια αντοχή στις καταθλιπτικές πιέσεις της ελληνικής βιομηχανίας από τις ανεξέλεγκτες εισαγωγές μέσα στο 2007 ανέστειλε τη λειτουργία της.

Ακριβώς απέναντι από την Μπριτάννια εγκαταστάθηκε η επιχείρηση «Βαμβακουργία Φιλαδέλφειας» που ξεκίνησε το 1935 με την επωνυμία «Α.Ε. Ελληνικά Κλωστήρια Υιών Τεγόπουλου». Τα χαρακτηριστικά του Στέργιου Τεγόπουλου, ηθικός, εργατικός, καλλιτεχνική φύση, με αυτοπεποίθηση στην πρόοδο, προϊδέαζαν για τα αποτελέσματα της νέας επιχείρησης. Γεννημένος στα Τρίκαλα μεγάλωσε στο αρχαιότερο υφαντήριο της Ελλάδος, του πατέρα του Ιωάννη Τεγόπουλου. Ο Σ. Τεγόπουλος χωρίς να φεισθεί ουδεμιάς δαπάνης ίδρυσε το «λαμπρόν αυτό οικοδόμημα, αναμφισβητήτως το ανώτερον πάντων εν Ελλάδι εις την διαρρύθμησιν και ίσως το τελειότερον του κόσμου διά την άνετον, την υπερπολυτελή διαβίωσιν του εργάτου», σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής.

Τεγόπουλος
Με ιδρυτικό κεφάλαιο 17.000.000 δρχ., απασχολούσε 350 εργάτες, ήδη από την ίδρυσή του, εκ των οποίων το 80% ήταν γυναίκες του γύρω συνοικισμού. Βιομηχανικό αντικείμενο της επιχείρησης ήταν κλωστές και βαμβακονήματα, που επεξεργάζονταν με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα γερμανικής προέλευσης, με ετήσια παραγωγή 120.000 πάκα. Τα παραγόμενα νήματα ήταν για αποκλειστική χρήση της καλτσοποιΐας, πλεκτοποιΐας και υφαντουργίας εν γένει. Η πολυτέλεια, η καθαριότητα, ο φωτισμός και ακόμη οι καλλιτεχνικοί κήποι, που πλαισίωναν το εργοστάσιο, εντυπωσίαζαν τον επισκέπτη. Το εργοστάσιο ιδρυμένο εν μέσω της μεταξικής δικτατορίας, της 4ης Αυγούστου, της οποίας ο Σ. Τεγόπουλος ήταν θαυμαστής, είναι το πρώτο που εφαρμόζει το οκτάωρο στις συνθήκες εργασίας.

Η επιχείρηση από το 1947 φέρεται με την επωνυμία «Βαμβακουργία Ν. Φιλαδέλφειας Α.Ε» και στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο δεν εμφαίνονται οι αδελφοί Τεγόπουλοι, αντίθετα μέλη του Δ.Σ. της συμπίπτουν με της γειτονικής Μπριτάννια στην οποία μετά το 1957 περιήλθε και το εργοστάσιο, εποχή που συνδέεται μάλλον με την διακοπή της λειτουργίας του».

Ο Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας (το 1997 πριν γίνει Καλλικρατικός με τη συνένωση με τη Νέα Χαλκηδόνα) οδηγήθηκε στην ίδρυση του Παγκοσμίου Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ελληνισμού της Διασποράς, το οποίο αναφέρει για τη βιομηχανική ανάπτυξη της περιοχής: «Η εγκατάσταση των προσφύγων στην περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των πρώτων βιομηχανικών μονάδων στην περιοχή. Ο κλάδος που γνώρισε άνθιση ήταν αυτός της κλωστοϋφαντουργίας, μιας και ήταν ένας κλάδος ιδιαίτερα ανεπτυγμένος και γνωστός στις χαμένες πατρίδες της Μικράς Ασίας. Έτσι, το 1931 ιδρύονται οι βιομηχανίες ‘Μπριτάνια’ και ‘Έσπερος’ και ακολουθούν τα κλωστήρια ‘Τεγόπουλου’. Τα βιομηχανικά κτίρια χωροθετούνται άναρχα και ζώνουν τον αστικό οικισμό, αφού εκείνη την περίοδο δεν ίσχυε κανένας νόμος σχετικά με την ίδρυση βιομηχανικών μονάδων.

Ταυτόχρονα, αρχίζουν να ξεπροβάλουν και οι μεσαίες και μικρές βιομηχανίες, κυρίως βυρσοδεψία και καθαριστήρια, που αρχίζουν να μολύνουν το περιβάλλον της περιοχής και να αλλοιώνουν το οικοσύστημα του Κηφισού και του Ποδονίφτη.

Τα εργοστάσια έφτασαν τα 49 την δεκαετία του ΄70 και απασχολούσαν 3.000 άτομα, αλλά έφυγαν σταδιακά. Κάποια οικειοθελώς και άλλα μετά από πολύχρονους αγώνες των κατοίκων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. (Γρυλλής Παναγιώτης, 2009)».

Η «Μπριτάννια» πουλήθηκε από τη doValue στις αρχές του 2024 στην τιμή των 3.354.001 ευρώ και οφειλέτιδα είναι η εταιρεία «Όμικρον Κύκλος Real Estate Development Κτηματική Τουριστική και Ξενοδοχειακή Α.Ε.» («Όμικρον Κύκλος R.E.D. 1 Α.Ε»), πρώην «Sciens Real Estate Development Κτηματική Τουριστική και Ξενοδοχειακή Α.Ε.», όπως μετονομάστηκε η «Πειραιώς Property Α.Ε.».

Το σημερινό οικόπεδο με επιφάνεια 6.980,31 τ.μ., βρίσκεται εντός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, ενώ είναι άρτιο και οικοδομήσιμο και η συνολική επιφάνεια των κτισμάτων φτάνει τις 6.620 τ.μ. Η καμινάδα έχει χαρακτηριστεί διατηρητέα.

Ως προς το εργοστάσιο του «Έσπερου» που αναφέρεται από το Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας, να θυμίσουμε ότι όπως είχαμε αναφέρει στο παρελθόν, είχε εργαστεί ο Στέλιος Καζαντζίδης.

Έρευνα & φωτο: Nάσος Μπράτσος