Ο Ζακ-Ιβ Κουστό δεν ήταν απλώς ωκεανογράφος. Ήταν ποιητής της θάλασσας, κινηματογραφιστής της εξερεύνησης, πρωτοπόρος της κατάδυσης και υπερασπιστής του υγρού πλανήτη.

Με τη θρυλική «Καλυψώ» και μια κάμερα στο χέρι, έφερε στους ανθρώπους εικόνες από έναν κόσμο μέχρι τότε άγνωστο — τον βυθό των ωκεανών.

Από παιδί του ταξιδιού, μαθητής της θάλασσας
Γεννημένος στις 11 Ιουνίου 1910 κοντά στο Μπορντό, ο Κουστό έζησε μια παιδική ηλικία γεμάτη μετακινήσεις και θαλάσσιους ορίζοντες, χάρη στη δουλειά του πατέρα του. Έμαθε να κολυμπά μόλις στα τέσσερά του, και σύντομα ένιωσε πως η θάλασσα δεν ήταν για εκείνον απλώς στοιχείο – ήταν κάλεσμα.

Αξιωματικός, τραυματίας, εφευρέτης
Το 1930 μπήκε στη Ναυτική Ακαδημία και γρήγορα ξεχώρισε. Ένα τροχαίο ατύχημα ανέκοψε τα όνειρά του για καριέρα πιλότου, αλλά τον έστρεψε οριστικά στον βυθό. Το 1936 κατασκεύασε την πρώτη του μάσκα κατάδυσης, ενώ το 1943, μαζί με τον μηχανικό Εμίλ Γκανιάν, δημιούργησαν τη συσκευή αυτόνομης κατάδυσης — τον πρόγονο του σημερινού scuba.

Η «Καλυψώ» και το ταξίδι στο άγνωστο
Μετά τον πόλεμο, ίδρυσε την πρώτη υποβρύχια ερευνητική ομάδα της Γαλλίας και απέκτησε τη «Καλυψώ», ένα πρώην ναρκαλιευτικό που μετατράπηκε σε κινητό ερευνητικό σταθμό. Το 1953 εξέδωσε το βιβλίο «Ο Σιωπηλός Κόσμος», το οποίο έγινε διεθνές best seller. Τρία χρόνια αργότερα, το ομότιτλο ντοκιμαντέρ του, σε συνεργασία με τον Λουί Μαλ, τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες – ένα πρωτοφανές επίτευγμα για ντοκιμαντέρ.

Η φωνή των θαλασσών στον πλανήτη Γη
Ο Κουστό ήταν ο πρώτος που κινηματογράφησε εκ των έσω καρχαρίες, φάλαινες, ναυάγια και υποθαλάσσιες εκρήξεις. Ταξίδεψε σε κάθε γωνιά του πλανήτη, δημιουργώντας εκατοντάδες ντοκιμαντέρ, αποσπώντας 3 Όσκαρ και 10 Έμμυ, και διαμορφώνοντας την οικολογική συνείδηση γενεών.

Ανάμεσα στις αποστολές του, εξερεύνησε και ελληνικά νερά, αναζητώντας ίχνη της Ατλαντίδας από τη δεκαετία του ’50 έως τα μέσα του ’70 — καταλήγοντας πως ο θρύλος δεν επιβεβαιώνεται στον χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Κρήτης.

Η σκιά των απωλειών
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Κουστό βίωσε απώλειες και εντάσεις: τον θάνατο του γιου του Φιλίπ, τη ρήξη με τον πρωτότοκο Ζαν-Μισέλ, τον θάνατο της συζύγου του Σιμόν και την απώλεια της «Καλυψώς», η οποία βυθίστηκε το 1996 σε λιμάνι της Σιγκαπούρης. Όμως ποτέ δεν εγκατέλειψε την ιδέα πως η γνώση της θάλασσας είναι μια αποστολή που αξίζει κάθε κόστος.

Μια ζωή αφιερωμένη στη γνώση και τη φύση
Ο Ζακ-Ιβ Κουστό έφυγε από τη ζωή στις 25 Ιουνίου 1997, στο σπίτι του στο Παρίσι, σε ηλικία 87 ετών. Ήταν μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών και σύμβολο ενός άλλου είδους ήρωα: αυτού που αναζητά, προστατεύει και μοιράζεται.