Εικονικοί συνομιλητές και έφηβοι: Μια νέα εποχή κοινωνικών σχέσεων;

Σε μια εποχή όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη διαμορφώνει όλο και περισσότερο την καθημερινότητά μας, μια πρόσφατη έρευνα της Common Sense Media, που επικεντρώνεται στις ζωές παιδιών και οικογενειών, φέρνει στο προσκήνιο μια νέα ψηφιακή τάση: το 72% των εφήβων στις ΗΠΑ έχει χρησιμοποιήσει τουλάχιστον μία φορά έναν συνομιλητή τεχνητής νοημοσύνης με προσωπικά χαρακτηριστικά.

Η μελέτη κάνει διάκριση μεταξύ των “συντρόφων” AI (όπως αυτοί που προσφέρουν οι Character.AI ή Replika) και των απλών ψηφιακών βοηθών. Τα εν λόγω chatbot προσφέρουν όχι μόνο απαντήσεις, αλλά και μια αίσθηση προσωπικής αλληλεπίδρασης, σε βαθμό που αρκετοί έφηβοι καταφεύγουν σε αυτά για φιλικές συνομιλίες, συμβουλές, ακόμη και συναισθηματική υποστήριξη.

Από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν:

• Το 52% των εφήβων δηλώνει τακτικός χρήστης.
• Το 13% συνομιλεί καθημερινά με κάποιον τέτοιο συνομιλητή AI.
• Το 33% χρησιμοποιεί τους εικονικούς συντρόφους για κοινωνική αλληλεπίδραση, ενώ το 30% για ψυχαγωγία.
• Το 18% αναζητά συμβουλές μέσω αυτών και το 17% τους επιλέγει γιατί “είναι πάντα διαθέσιμοι”.

Παράλληλα, η μελέτη έδειξε πως οι περισσότεροι έφηβοι (67%) προτιμούν ακόμη τις σχέσεις στην πραγματική ζωή, αλλά υπάρχει ένα σημαντικό 33% που βρίσκει τις συνομιλίες με AI πιο ικανοποιητικές από εκείνες με πραγματικούς φίλους. Ένα 39% εξάλλου αξιοποιεί τις συνομιλίες με AI ως “πρόβα” για την πραγματική ζωή, εξασκώντας κοινωνικές δεξιότητες ή εκφράζοντας συναισθήματα.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι έφηβοι ηλικίας 13-14 ετών φαίνεται να εμπιστεύονται περισσότερο τις απαντήσεις των AI συνομιλητών σε σχέση με τους μεγαλύτερους. Παρότι το 50% δηλώνει ότι δεν τις θεωρεί πάντα αξιόπιστες, η τάση δείχνει ότι η επιρροή τους μεγαλώνει.

Η έρευνα, με δείγμα 1.060 εφήβους και διεξαγωγή από το NORC του Πανεπιστημίου του Σικάγο, αναδεικνύει επίσης τις πρώτες ανησυχίες. Υπάρχουν ήδη νομικές υποθέσεις, όπως αυτή κατά της Character.AI, για τη συμβολή συνομιλητή AI σε αυτοκτονία εφήβου ή σε υποκίνηση βίας. Οι ειδικοί προειδοποιούν για πιθανούς ψυχολογικούς κινδύνους, ιδιαίτερα αν η χρήση των AI συντρόφων αντικαταστήσει πραγματικές, ανθρώπινες σχέσεις.

Ωστόσο, τα περισσότερα παιδιά φαίνεται να διατηρούν ισορροπία: το 80% δηλώνει ότι περνά περισσότερο χρόνο με τους πραγματικούς του φίλους, παρά με εικονικούς συνομιλητές.

Καθώς οι τεχνολογίες AI συνεχίζουν να εξελίσσονται, το ερώτημα δεν είναι αν οι νέοι θα τις χρησιμοποιούν —αλλά πώς, πόσο, και με τι επιπτώσεις. Και αυτή η μελέτη, έστω και πρώιμα, αρχίζει να δίνει τις πρώτες απαντήσεις.