Εισβολή 1974 Μισή Κύπρος, Πλήρης Πληγή

Κύπρος 1974: Η εισβολή που άφησε το νησί μισό και το τραύμα ακέραιο

51 χρόνια από την τουρκική επέμβαση – μια μνήμη που δεν ξεθωριάζει

Ξημέρωμα 20ής Ιουλίου 1974. Η Κερύνεια ξυπνά όχι από τον ήχο των πουλιών, αλλά από τον ήχο των τανκς και των πολεμικών σκαφών. Τουρκικά στρατεύματα αποβιβάζονται στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Ξεκινά η «Επιχείρηση Αττίλας», όπως την ονόμασαν οι στρατιωτικοί σχεδιαστές της Άγκυρας — μια εισβολή που έκτοτε παραμένει ανοιχτό τραύμα.

Η τουρκική εισβολή έφερε καταστροφή, προσφυγιά και αιματοχυσία, αλλά και μια βαθιά πολιτική και κοινωνική ανατροπή στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Η πληγή της παραμένει ζωντανή, γιατί δεν έγινε ποτέ ειρήνη, μόνο σιωπή.

Πώς φτάσαμε στην εισβολή

Στις 15 Ιουλίου 1974, η ελληνική χούντα των Συνταγματαρχών σε συνεργασία με την ΕΟΚΑ Β’ ανατρέπει τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Τη θέση του αναλαμβάνει ο δημοσιογράφος Νίκος Σαμψών, σύμβολο μιας ακροδεξιάς που επιθυμεί την ένωση με την Ελλάδα – την περιβόητη Ένωση.

Η Τουρκία, επικαλούμενη το Σύμφωνο Εγγυήσεων του 1960, σύμφωνα με το οποίο μπορούσε να επέμβει αν απειλείτο η ισορροπία στο νησί, κινητοποιεί τις δυνάμεις της.
Αλλά η αντίδραση δεν είναι απλή παρέμβαση. Είναι εισβολή πλήρους κλίμακας.

Η Εισβολή – Δύο Πράξεις Πολέμου

Α΄ Φάση: 20–22 Ιουλίου

Τουρκικές δυνάμεις αποβιβάζονται στην Κερύνεια.
Προωθούνται γρήγορα προς Λευκωσία.
Καταλαμβάνουν περί το 3 % του νησιού.

Η διεθνής κοινότητα αντιδρά χλιαρά. Η ελληνική χούντα καταρρέει. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει στην Αθήνα.

Β΄ Φάση: 14–18 Αυγούστου

Χωρίς κανένα διπλωματικό εμπόδιο, η Τουρκία εξαπολύει νέα επίθεση.
Φτάνει να καταλάβει το 36 % της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι δυνάμεις της ελέγχουν στρατηγικά σημεία: Μόρφου, Καρπασία, Αμμόχωστος.

Η κατάπαυση του πυρός υπογράφεται στις 18 Αυγούστου. Μα η καταστροφή έχει ήδη συντελεστεί.

Ο Τραγικός Απολογισμός

200.000 Ελληνοκύπριοι εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους.
Πάνω από 4.500 νεκροί και αγνοούμενοι.
769 Ελληνοκύπριοι και ~200 Τουρκοκύπριοι καταγράφονται ως αγνοούμενοι – δε βρέθηκαν ποτέ όλοι.
2.000 αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στην Τουρκία.
Κατελήφθησαν ιστορικά, πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία, που λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν.

Ο βόρειος τομέας του νησιού μετατρέπεται σε «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» το 1983 – αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία.

Η σιωπή της διεθνούς κοινότητας

Αν και η εισβολή καταγγέλθηκε από ψηφίσματα του ΟΗΕ (όπως το 353 και το 360), κανένα μέτρο δεν εφαρμόστηκε ουσιαστικά.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, φέρεται να είπε:

«Δεν υπάρχει λόγος να στερήσουμε από τους Τούρκους το ένα τρίτο της Κύπρου».

Η Βρετανία, εγγυήτρια δύναμη, παρέμεινε θεατής.
Η ΕΣΣΔ καταδίκασε τις ενέργειες, αλλά δεν εμπόδισε ούτε την Τουρκία ούτε τις ΗΠΑ.

Πενήντα Χρόνια Μετά – Μία νήσος διχασμένη

Η «πράσινη γραμμή» της Λευκωσίας παραμένει το τελευταίο ευρωπαϊκό “τείχος”.
Ο βορράς ζει σε συνθήκες απομόνωσης, εξαρτημένος από την Άγκυρα. Ο νότος προσπαθεί να προχωρήσει, κουβαλώντας όμως την απώλεια, τη νοσταλγία και την εθνική ταπείνωση.

Οι συνομιλίες επανένωσης συνεχίζονται με διακοπές, αποτυχίες και ελάχιστη πρόοδο.
Το αίτημα των προσφύγων για επιστροφή δεν έπαψε ποτέ.

Συμπέρασμα – Όταν η Μνήμη Αντιστέκεται στη Λήθη

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο δεν είναι μια υπόθεση του παρελθόντος.
Είναι ένα ανολοκλήρωτο κεφάλαιο, μια διαρκής αδικία, ένα πολιτικό και ηθικό ερώτημα που ζητά απάντηση.

Για τους Ελληνοκύπριους, η 20ή Ιουλίου είναι μέρα πένθους.
Για την Τουρκία, είναι επέτειος «ειρηνευτικής δράσης».
Για τους λαούς, είναι υπενθύμιση του τι γίνεται όταν η γεωπολιτική γράφει ιστορία με αίμα.

Και ο χρόνος;
Ο χρόνος δεν θεραπεύει – μόνο θυμίζει.