Τι κάνει το ChatGPT στον εγκέφαλό μας; Το MIT χτυπά «καμπανάκι»

Μπορεί η χρήση τεχνητής νοημοσύνης να επηρεάσει τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη; Νέα μελέτη από το MIT Media Lab υποστηρίζει πως ναι — και μάλιστα, με ανησυχητικά ευρήματα.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, η συστηματική χρήση του ChatGPT μπορεί να αποδυναμώνει τη γνωσιακή εμπλοκή και να ενισχύει παθητικές συμπεριφορές, ιδίως στους νέους χρήστες. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 54 άτομα ηλικίας 18–39 ετών, τα οποία χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: μια που χρησιμοποίησε το ChatGPT, μια που αναζήτησε πληροφορίες μέσω Google, και μια που δούλεψε χωρίς βοήθεια.

Εγκεφαλική δραστηριότητα: Τα πρώτα σημάδια κόπωσης

Οι συμμετέχοντες εκλήθησαν να γράψουν σύντομα δοκίμια, ενώ παράλληλα μετρήθηκε η εγκεφαλική τους δραστηριότητα μέσω 32-καναλικού ΗΕΓ (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα).
Αποτέλεσμα; Η ομάδα ChatGPT εμφάνισε τη χαμηλότερη ενεργοποίηση, τόσο σε νευρωνικό όσο και σε γλωσσικό επίπεδο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως, με τον καιρό, οι χρήστες του chatbot έγιναν πιο παθητικοί, υιοθετώντας μοτίβα τύπου copy-paste, με ελάχιστη επεξεργασία.

Απώλεια μνήμης και δημιουργικότητας

Στο δεύτερο στάδιο του πειράματος, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ξαναγράψουν το ίδιο δοκίμιο χωρίς βοήθεια.
Η ομάδα που είχε χρησιμοποιήσει ChatGPT θυμόταν ελάχιστα, ενώ παρουσίασε χαμηλή δραστηριότητα στα κύματα άλφα και θήτα — ένδειξη φτωχής μνημονικής αποτύπωσης.

Αντίθετα, η ομάδα που δούλεψε χωρίς βοήθεια στην αρχή αλλά χρησιμοποίησε το ChatGPT στη δεύτερη φάση, εμφάνισε ενισχυμένη συνδεσιμότητα στον εγκέφαλο. Το εύρημα αυτό δείχνει πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά, όταν αξιοποιείται σωστά.

Κριτική σκέψη vs. AI υποστήριξη

Τα δοκίμια της ομάδας ChatGPT κρίθηκαν από καθηγητές ως θεματολογικά ομοιόμορφα και εκφραστικά άψυχα, σε αντίθεση με τα γραπτά των άλλων δύο ομάδων, που εμφάνισαν περισσότερη περιέργεια, έκφραση και δημιουργικότητα.

Η επικεφαλής της μελέτης, Nataliya Kosmyna, προειδοποιεί:

«Αν σε μερικούς μήνες κάποιος προτείνει να βάλουμε GPT στα νηπιαγωγεία, αυτό θα είναι καταστροφικό. Οι αναπτυσσόμενοι εγκέφαλοι είναι πολύ πιο ευάλωτοι.»

Οι ειδικοί προειδοποιούν: Δεν είναι όλα… έξυπνα

Ο παιδοψυχίατρος Dr. Zishan Khan δηλώνει:

«Η υπερβολική χρήση LLM μπορεί να εξασθενήσει τα νοητικά μονοπάτια που μας βοηθούν να θυμόμαστε, να επεξεργαζόμαστε και να αποκτούμε ανθεκτικότητα.»

Παρότι η μελέτη δεν έχει ακόμη περάσει από επίσημη peer-review, οι ερευνητές επέλεξαν να δώσουν στη δημοσιότητα τα πρώτα αποτελέσματα για να ανοίξουν δημόσιο διάλογο.

AI: Εργαλείο ή δεκανίκι;

Η μεγάλη εικόνα, όπως σκιαγραφείται από το MIT και άλλες πρόσφατες έρευνες (Harvard, 2024), δείχνει ότι η AI αυξάνει την παραγωγικότητα, αλλά μειώνει τη γνωστική προσπάθεια και τη μακροπρόθεσμη απορρόφηση γνώσης.

Το ερώτημα που μένει είναι:
Χρησιμοποιούμε το ChatGPT για να μάθουμε… ή για να αποφύγουμε τη σκέψη;