Η πόλη των ποιητών

Διάβαζα στα χθεσινά «ΝΕΑ» το οδοιπορικό της Διονυσίας Μαρίνου με οδηγό την ηθοποιό Αμαλία Καβάλη (το μεγάλο κοινό τη γνώρισε από τις «Αγριες μέλισσες» και το «Ναυάγιο», αλλά έχει σημαντικές ερμηνείες και στο θέατρο) στα σπίτια της Αθήνας όπου έχουν ζήσει σπουδαίοι λογοτέχνες μας και άνθρωποι της διανόησης. Πρόκειται για μια ιδέα που η Αμαλία είχε κατά τη διάρκεια της καραντίνας και που, πλέον, έχει εξελιχθεί στη διαδικτυακή εφαρμογή Xartες. Μια δουλειά που η Αμαλία κάνει με τη βοήθεια εθελοντών και παράλληλα με τις επαγγελματικές της υποχρεώσεις. Ενώ θα έπρεπε άλλοι φορείς και ιδρύματα να αναδείξουν τη λογοτεχνική χαρτογράφηση μιας πόλης και – γιατί όχι; – μιας ολόκληρης χώρας που, αν και τόσο μικρή πληθυσμιακά, έχει δύο νομπελίστες ποιητές.

Η χώρα μας έχει μια ειδική σχέση με την ποίηση και τη λογοτεχνία. Από τη δεκαετία του 1960, οι εργάτες στις οικοδομές και οι παρέες στις ταβέρνες των «επαρχιών» της Αθήνας τραγουδούσαν, ελέω Θεοδωράκη, ποίηση του Ελύτη και του Σεφέρη, οι άνθρωποι στις γειτονιές ερωτεύονταν, αγωνιούσαν, διαμαρτύρονταν, αισιοδοξούσαν με στίχους του Μάνου Ελευθερίου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Ασυνείδητα; Ισως. Αλλά έχει, τελικά, σημασία; Η ποίηση είναι για να αναλύεται ή μήπως ο σπόρος μπορεί να φυτρώσει ακόμη και σε «ακαλλιέργητα χωράφια»; Δεν νομίζω ότι χρειάζεται απάντηση, είναι προφανής.

Τέλος πάντων, τα τελευταία χρόνια, ποιητές και λογοτέχνες «αναδύθηκαν» στον αφρό των σόσιαλ μίντια. Σε κάθε επέτειο γέννησης ή θανάτου τους, το Διαδίκτυο γεμίζει με στίχους και λόγια τους, διηγήσεις και πληροφορίες για τη ζωή τους. Κάποια από αυτά εύκολα καταλαβαίνεις ότι είναι ένα ασυνείδητο copy paste, αλλά είπαμε, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι το σπίτι στην Πλάκα όπου ο Κωστής Παλαμάς έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν ένα χρέπι μέχρι το 2023 που αναστηλώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού. Οτι η οδός Ρήγα Φεραίου είναι ένα «τυφλό» στενάκι κάθετο στην Πανεπιστημίου. Οτι οδός Ελύτη δεν υπάρχει στην Αθήνα, μόνο στα Γλυκά Νερά. Οτι περισσότεροι Ελληνες μπορεί να ξέρουν – λόγω πολιτικών αψιμαχιών – για το σπίτι του Βολταίρου στο Παρίσι, παρά για το σπίτι του Σεφέρη στο Παγκράτι, στην πρώην οδό Αγρας που, πάλι καλά, μετονομάστηκε σε οδό Σεφέρη.

Είναι σημαντικό να σηματοδοτούνται τα σπίτια όπου έζησαν οι πνευματικοί μας άνθρωποι; Είναι. Πρώτον, για λόγους συμβολισμού. Αλλά και για λόγους ουσίας. Για να μπορώ να πάρω το παιδί μου, το εγγόνι μου από το χέρι να πάμε μια βόλτα και, με αφορμή τις σημάνσεις, να μυήσουμε στη σπουδαία λογοτεχνία μας μια γενιά που όλο και απομακρύνεται από το παιδί. Την πρώτη φορά το παιδί θα αδιαφορήσει, τη δεύτερη μπορεί να ρίξει μια ματιά, την τρίτη να κοντοσταθεί και την τέταρτη να αναρωτηθεί ποιος είναι, τέλος πάντων, αυτός ο Βάρναλης.

Και υπάρχουν κάποια σπίτια που η ζωή και ο θάνατος αυτών που έζησαν εκεί είναι, ούτως ή άλλως, «υλικό προς ποίηση». Οπως η πολυκατοικία της οδού Σεμιτέλου (απέναντι από την Πλατεία Μαβίλη), όπου έμενε ο ποιητής και μεταφραστής του Οτάβιο Παζ, Γιώργος Μακρής. Μια μέρα συνάντησε τον διαχειριστή στις σκάλες, του είπε «κατεβαίνω αμέσως» και σε λίγα λεπτά «προσγειώθηκε» στο πεζοδρόμιο. Είχε αυτοκτονήσει πέφτοντας από την ταράτσα.

Πάνω, κάτω και πλαγίως
Πριν από πολλά χρόνια, αρχές της δεκαετίας του 1990, ένας κινηματογραφικός παραγωγός έκανε συνέντευξη Τύπου για να ανακοινώσει την καινούργια του ταινία, στην οποία υποτίθεται ότι θα πρωταγωνιστούσε η Φέι Νταναγουέι. Κάτι δεν μας πήγαινε καλά και τον ρωτούσαμε ξανά και ξανά αν είναι σίγουρη η συμμετοχή της, αν είχαν υπογράψει και τέτοια. Μέχρι που είπε το αμίμητο «ε, αν δεν μπορεί η Νταναγουέι, θε να παίξει η Ολγα Πολίτου».

Γιατί το θυμήθηκα; Διότι τελευταία διαβάζω για παραστάσεις «πάνω στον Φάουστ», «με έμπνευση από τον Ιψεν», «βασισμένη στον Τσέχοφ». Για να μην πω για τους «Εμπόρους της Βενετίας».

πηγή:tanea.gr