Το 1964, μια φωτογραφία που απαθανάτισε μια μοναδική στιγμή μεταξύ της Jane Goodall και ενός βρέφους χιμπατζή, του Flint, κατέληξε να γίνει σύμβολο μιας ριζικά διαφορετικής προσέγγισης στην επιστήμη και στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα. Τραβηγμένη από τον σύζυγό της και φωτογράφο του National Geographic, Hugo van Lawick, αυτή η εικόνα συνέβαλε στο να αλλάξει για πάντα η αντίληψη του κόσμου για τους χιμπατζήδες και τα υπόλοιπα πρωτεύοντα.

Η Jane Goodall, μόλις 26 ετών τότε, είχε φτάσει τέσσερα χρόνια νωρίτερα στην Τανζανία, για να ξεκινήσει πρωτοποριακή έρευνα στο Εθνικό Πάρκο Gombe Stream. Χωρίς επιστημονική κατάρτιση, προσέγγισε τα ζώα χωρίς προκαταλήψεις και προτίμησε να τους δώσει ονόματα αντί για αριθμούς, μια πράξη που αμφισβήτησε τα καθιερωμένα της εποχής.

Η περίφημη φωτογραφία, όπου η Goodall και ο μικρός Flint απλώνουν το χέρι ο ένας στον άλλον, δημοσιεύτηκε στο National Geographic το 1965 και συνέβαλε στην αποδοχή μιας νέας ιδέας: ότι τα ζώα δεν είναι απλώς ένστικτα πλάσματα, αλλά διαθέτουν συναίσθημα, προσωπικότητα και νοημοσύνη. Η ίδια η Goodall τη συνέκρινε με τον πίνακα του Μιχαήλ Άγγελου όπου ο Θεός δίνει ζωή στον άνθρωπο.

Η συνεισφορά της Goodall στην επιστήμη δεν περιορίζεται στην αναγνώριση της συναισθηματικής ζωής των ζώων. Ήταν επίσης η πρώτη που παρατήρησε ότι οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν εργαλεία – ξεγυμνώνοντας φύλλα για να μαζέψουν τερμίτες – ένα εύρημα που ανέτρεψε την τότε πεποίθηση ότι μόνο οι άνθρωποι έχουν αυτή την ικανότητα.

Η φωτογραφία έγινε επίσης σύμβολο για την αναγνώριση των γυναικών στην επιστήμη. Σε μια εποχή που η πρωτευματολογία κυριαρχούνταν από άνδρες, η Goodall άνοιξε τον δρόμο για δεκάδες άλλες γυναίκες ερευνήτριες, αποδεικνύοντας ότι η επιστήμη χρειάζεται και την ενσυναίσθηση και τη διαισθητική παρατήρηση.

Η δουλειά της ενέπνευσε εκατοντάδες επιστημονικές μελέτες και δημιούργησε μια νέα προσέγγιση στις επιτόπιες παρατηρήσεις: παρακολούθηση μεμονωμένων ζώων καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, καταγραφή συμπεριφορών σε φυσικό περιβάλλον και μακροχρόνια δέσμευση στον ερευνητικό χώρο.

Η ίδια η Goodall θυμάται με συγκίνηση εκείνα τα χρόνια στο Gombe, περιγράφοντας τη σχέση της με τους χιμπατζήδες σαν οικογενειακή. Παρατηρούσε την καθημερινότητά τους με τρυφερότητα και θαυμασμό, βλέποντας τους όχι ως ερευνητικά υποκείμενα, αλλά ως μοναδικές προσωπικότητες.

Η φωτογραφία αυτή, όπως και η ίδια λέει, δεν είναι μόνο ιστορική αλλά και συναισθηματική. Αντικατοπτρίζει την εμπιστοσύνη και τη σύνδεση ανάμεσα σε δύο είδη – έναν άνθρωπο και έναν χιμπατζή – και τονίζει τη δύναμη της συμπόνιας στην επιστημονική παρατήρηση.

Σήμερα, ενώ οι ηθικές αρχές έχουν αλλάξει και η σωματική επαφή με άγρια ζώα δεν ενδείκνυται, η εικόνα παραμένει ένας ισχυρός συμβολισμός της ανάγκης για κατανόηση και σεβασμό προς όλα τα έμβια όντα. Μέσα από μια απλή χειρονομία, η Goodall και ο Flint μας θυμίζουν τη σημασία της ανθρώπινης ματιάς στη φύση και το απίστευτο βάθος της σχέσης μας με τα υπόλοιπα πλάσματα του πλανήτη.

Πηγή: BBC