Tα αρχεία της τουρκικής ΜΙΤ για τον Ναζίμ Χικμέτ

Σπάνιο υλικό για τον μεγαλύτερο Τούρκο ποιητή στα δημόσια προσβάσιμα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών της πατρίδας, που του είχε αφαιρέσει την υπηκοότητα.

Ο μεγαλύτερος ποιητής της Τουρκίας, ο Ναζίμ Χικμέτ, γεννήθηκε στη Οθωμανοκρατούμενη Θεσσαλονίκη το 1902. Πέθανε αυτοεξόριστος στη Μόσχα το 1963, με τον τάφο του να παραμένει τόπος προσκυνήματος για τους αμέτρητους θαυμαστές του από όλο τον κόσμο. Ο ρομαντικός κομμουνιστής, ο ανθρωπιστής, ο ιδεολόγος που ήθελε να παίρνουμε τη ζωή στα σοβαρά γιατί «τίποτα πιο ωραίο, απ’ τη ζωή δεν είναι», όπως λέει, στο περίφημο ποίημα του «Για τη Ζωή».

Ο Ναζίμ που με τα ποιήματα του, τα άρθρα του και τα θεατρικά του έργα άγγιζε βαθιά την ψυχή των ανθρώπων θεωρήθηκε επικίνδυνος από τις τουρκικές αρχές. Πολύ νέος έφυγε για τη Ρωσία, όπου σπούδασε Οικονομικά και Κοινωνιολογία και γνώρισε τον Μαγιακόφσκι και άλλους αριστερούς διανοουμένους. Το 1930 επέστρεψε στην Τουρκία, όπου παρέμεινε για μερικά χρόνια, αφοσιωμένος στην ποίηση και τη λογοτεχνία, όμως διωκόμενος συνεχώς, με δίκες και φυλακίσεις για τις αριστερές του απόψεις.

Τελικά οι πιέσεις προοδευτικών διανοουμένων από το εξωτερικό όπως ο Σαρτρ και ο Καμύ και οι λαϊκές κινητοποιήσεις στο εσωτερικό, ανάγκασαν τις τουρκικές αρχές να τον αποφυλακίσουν το 1950. Ο Χικμέτ αποφάσισε να φύγει οριστικά από την Τουρκία. Εγκαταστάθηκε στη Μόσχα το 1951, όπου έμεινε μέχρι το θάνατο του το 1963.

Τα 100α γενέθλια των Μυστικών Υπηρεσιών

Ο Χικμέτ σπούδασε στη Μόσχα και επέστρεψε εκεί το 1951, όπου και έζησε ως τον θάνατό του το 1963Εικόνα: AP
Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών της Τουρκίας, η γνωστή ΜΙΤ, γιορτάζει έναν αιώνα από την ίδρυση της. Στον ανανεωμένο ιστότοπο της περιλαμβάνει τώρα πλήθος πληροφοριών για την λειτουργία της υπηρεσίας, αλλά και σπάνιο αρχειακό υλικό που περιέχεται στην ενότητα «Ειδικές Συλλογές», όπου έχουν ψηφιοποιηθεί φωτογραφίες, απόρρητα έγγραφα, επιστολές, εκθέσεις, πληροφορίες για άτομα που χρειάστηκε να παρακολουθήσει η ΜΙΤ. Πολλά από αυτά τα αρχεία είναι τώρα διαθέσιμα στο κοινό.

Στις 13 Αυγούστου, η ΜΙΤ δημοσιοποίησε ένα σπάνιο αρχείο που περιείχε μια προσωπογραφία ενός νέου άνδρα σχεδιασμένη με μολύβι και μια υπογραφή που πιστεύεται ότι ανήκαν στον Ναζίμ Χικμέτ.

Κάτω από την προσωπογραφία είναι γραμμένοι ιδιόχειρα οι στίχοι του ποιήματος «Η Πρόσκληση» με ημερομηνία 1950. Ήταν το έτος που ο Ναζίμ Χικμέτ εγκατέλειψε την Τουρκία για να εγκατασταθεί στη Μόσχα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ως τιμωρία για την φυγή του, οι τουρκικές αρχές του αφαίρεσαν την τουρκική υπηκοότητα.

Mια συμβολική κίνηση
Όμως υπάρχει και μια δεύτερη ανάγνωση αυτής της ιστορίας που συνδέεται με την σύγχρονη σύνθετη πραγματικότητα της Τουρκίας.

Την 5η Αυγούστου ο Πρόεδρος της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης Νουμάν Κουρτουλμούς εκφώνησε την εναρκτήρια ομιλία του προς την «Εθνική Επιτροπή Αλληλεγγύης, Αδελφοσύνης και Δημοκρατίας» δηλαδή στη διακοινοβουλευτική επιτροπή που συζητά την διαδικασία ειρήνευσης στο Κουρδικό, μια διαδικασία δύσκολη και ριψοκίνδυνη. Μιλώντας για το πολιτικό όνειρο να υπάρξει μια κοινωνία χωρίς τρομοκρατία, ο Κουρτουλμούς αναφέρθηκε σέ ένα στίχο του Χικμέτ «Ζώντας μόνοι και ελεύθεροι σαν δέντρο και αδελφικά σαν δάσος».

Λίγες ημέρες μετά η ΜΙΤ ανάρτησε το αρχείο με την εικόνα του Χικμέτ και τους στίχους ολόκληρου του ποιήματος που καταλήγει:

«Αυτή η γη που μοιάζει με μεταξωτό χαλί, αυτή η κόλαση, αυτός ο παράδεισος είναι δικός μας… Να ζούμε μόνοι και ελεύθεροι σαν δέντρο, και αδελφικοί σαν δάσος, αυτή η λαχτάρα είναι δική μας…»

πηγή:dw.com
Αριάνα Φερεντίνου, Κωνσταντινούπολη Ανταποκρίτρια της Ελληνικής Σύνταξης της DW στην Κωνσταντινούπολη