Ο Εμίρ Νεμάνια Κουστουρίτσα (σερβικά: Емир Немања Кустурица), γεννημένος στις 24 Νοεμβρίου 1954  είναι Σέρβος σκηνοθέτης, ηθοποιός και μουσικός.

Κέρδισε δύο φορές Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών (για τις ταινίες του Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές και Underground), κι έχει επίσης τιμηθεί με το βραβείο του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων. Στις 8 Σεπτεμβρίου 2007, ο Κουστουρίτσα έγινε εθνικός πρεσβευτής της Σερβίας στη UNICEF, μαζί με τους Άνα Ιβάνοβιτς, Γιελένα Γιάνκοβιτς και Αλεξάνταρ Τζόρτζεβιτς. Ο Κουστουρίτσα κατοικεί στο Ντρβένγκραντ, ένα χωριό που έχτισε για την ταινία του Η ζωή είναι ένα θαύμα.

Νεανική ζωή και πρώτα έργα

Γιος του Μουράτ Κουστουρίτσα (δημοσιογράφου που εργαζόταν στη Γραμματεία Πληροφοριών του Σεράγεβο) και της Σένκα Νουμάνκαντιτς (δικαστικής γραμματέως) ο νεαρός Εμίρ μεγάλωσε ως το μοναχοπαίδι μιας κοσμικής μουσουλμανικής βοσνιακής οικογένειας στη Γκόριτσα, μια γειτονιά στο Σεράγεβο.

Όταν αποφοίτησε από την Ακαδημία Τεχνών FAMU της Πράγας το 1978, ο Κουστουρίτσα άρχισε να σκηνοθετεί ταινίες μικρού μήκους για την τηλεόραση στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Έκανε το ντεμπούτο του με την ταινία Θυμάστε την Ντόλυ Μπελ;, η οποία κέρδισε Χρυσό Λέοντα για το καλύτερο πρώτο έργο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας εκείνης της χρονιάς. Από το 1981 ως το 1988 ήταν λέκτορας στην Ακαδημία Scenskih Umjetnosti του Σεράγεβο και διευθυντής της Ανοιχτής Σκηνής Ομπάλα (Otvorena scena Obala).

Η δεύτερη κινηματογραφική ταινία του, Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές (1985), κέρδισε Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών το 1985, και πέντε γιουγκοσλαβικά κινηματογραφικά βραβεία, ενώ ήταν υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Έγραψε το σενάριο για την ταινία αυτή και για την Ντόλυ Μπελ σε συνεργασία με τον Αμπντουλάχ Σιντράν. Το 1989, ο Κουστουρίτσα κέρδισε και άλλα βραβεία για την ταινία του Ο καιρός των τσιγγάνων, σχετικά με την κουλτούρα των Ρομά και την εκμετάλλευση των παιδιών τους.

Πρόσφατη ζωή και έργο

• Το 2001, ο Κουστουρίτσα σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ Ιστορίες σε Σούπερ 8 για το συγκρότημα The No Smoking Orchestra, στο οποίο είναι μέλος.
• Το ντοκιμαντέρ του Μαραντόνα για τον Αργεντινό σταρ του ποδοσφαίρου Ντιέγκο Μαραντόνα, παρουσιάστηκε αρχικά στην Ιταλία το Μάιο του 2007. Έκανε πρεμιέρα στη Γαλλία στο Φεστιβάλ Καννών του 2008.
• Η ταινία Οι 3 Υποσχέσεις ή Υποσχέσου μου έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών του 2007.
• Ήταν πρόεδρος της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών του 2005.
• Το 2007, ο Κουστουρίτσα ετοίμασε την πανκ όπερα «Καιροί των τσιγγάνων», που έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο του 2007 στην Όπερα της Βαστίλλης (Opéra Bastille) στο Παρίσι.
  Τον Ιούλιο του 2007 ο Κουστουρίτσα σκηνοθέτησε το συνοδευτικό μουσικό βίντεο στο σινγκλ του Μάνου Τσάο “Rainin In Paradize”.
• Στα μέσα Δεκεμβρίου του 2007, ο Κουστουρίτσα ανήγγειλε την ίδρυση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάστεντορφ (Küstendorf). Αυτό έγινε για πρώτη φορά στο χωριό του Κουστουρίτσα από τις 14 ως τις 21 Ιανουαρίου 2008. Από τότε, ο Κουστουρίτσα οργανώνει ετήσια το δικό του ιδιωτικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάστεντορφ.
• Η επόμενη ταινία του (Cool Water), θα είναι μια κωμωδία για το υπόβαθρο της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Τα γυρίσματα θα αρχίσουν το Νοέμβριο του 2010 στη Γερμανία. Θα είναι η πρώτη φορά που θα σκηνοθετήσει ταινία που δεν έγραψε ο ίδιος το σενάριο.

Διακρίσεις

• 1ο βραβείο στο φεστιβάλ φοιτητών του Κάρλοβι Βάρι (1978) για την ταινία «Γκουέρνικα».
• Χρυσό Λιοντάρι για «καλύτερη πρώτη ταινία» στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας (1981) για την ταινία «Θυμάσαι τη Ντόλυ Μπελ;»
• Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ Καννών (1985) για την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές».
• Βραβείο FIPRESCI του Φεστιβάλ Καννών (1985) για την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές».
• Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας (1985) για την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές».
• Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών (1989) για την ταινία «Ο καιρός των τσιγγάνων»
• Αργυρή Άρκτος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου (1993) για την ταινία Arizona Dream.
• Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ Καννών (1995) για την ταινία «Αντεργκράουντ»
• Χρυσή Πλακέτα καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σικάγο (2001) για το ντοκιμαντέρ «Ιστορίες σε Σούπερ 8».
• Βραβείο Κινηματογράφου του συστήματος γαλλικής εκπαίδευσης (Prix de l’Education nationale) στο Φεστιβάλ Καννών (2004) για την ταινία «Η ζωή είναι ένα θαύμα».
• Καλύτερη ταινία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Βραβεία Σεζάρ (2005) για την ταινία «Η ζωή είναι ένα θαύμα».
• Βραβείο Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Philippe Rotthier, (2005) για το χωριό Κάστεντορφ (που λέγεται και Ντρβένγκραντ – «ξύλινη πόλη») στο βουνό Ζλάτιμπορ στη Σερβία. Το βραβείο αυτό απονέμεται κάθε 3 χρόνια από το «Ίδρυμα για την Αρχιτεκτονική» των Βρυξελλών.
• Στις 10 Φεβρουαρίου 2007, ο Κουστουρίτσα παρέλαβε το Ordre des Arts et des Lettres, που είναι η ύψιστη γαλλική διάκριση σε αναγνώριση σημαντικής προσφοράς στις τέχνες.

Φιλμογραφία

Πηγή: Βικιπαίδεια