Τα έθιμα και οι παραδόσεις που σχετίζονται με την Πρωτοχρονιά σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, παρουσιάζοντας τοπικά δρώμενα και έθιμα με βαθιές ρίζες στην ιστορία και την παράδοση. Ακολουθεί μια αναλυτική περίληψη:

Πανελλήνιες Παραδόσεις

     1. Βασιλόπιτα:

• Ρίζες από τα Κρόνια (αρχαία ελληνική γιορτή) και τα Σατουρνάλια (ρωμαϊκή γιορτή).
• Η ορθόδοξη παράδοση συνδέει τη βασιλόπιτα με τον Άγιο Βασίλειο, που προέβλεψε την τοποθέτηση νομίσματος ή άλλου πολύτιμου αντικειμένου στην πίτα για να φέρει τύχη.
• Σήμερα κόβεται την Πρωτοχρονιά και το πρώτο κομμάτι αφιερώνεται στον Χριστό, το σπίτι και την οικογένεια.

     2. Σπάσιμο του Ροδιού:

• Το ρόδι σπάει στην είσοδο του σπιτιού ή ευλογείται στην εκκλησία πριν το σπάσιμο. Συμβολίζει αφθονία, καλή τύχη και γονιμότητα.

Ανά Περιοχή

Χαλκιδική

• Γλυκά Παραμονής: Οι γυναίκες φτιάχνουν «κλίκια» (ψωμάκια) και «φταζμίτ’κα» (μικρά γλυκά) για καλαντιστές και οικογένεια. Επίσης, παρασκευάζονται σαραγλί, σουσαμόπιτες και μπακλαβάς.
• Ειδικό Κουλούρι: Στην Ορμύλια παρασκευάζουν κουλούρι σε σχήμα οκτώ, αφιερωμένο στον Άγιο Βασίλειο, το οποίο τοποθετείται στο εικονοστάσι.
• Ανοιχτή Βρύση: Η βρύση του χωριού παραμένει ανοιχτή τη νύχτα για να «τρέχει» η τύχη.

Πελοπόννησος

• Το ρόδι σπάει στην εξώπορτα για καλή τύχη. Υπάρχει παραλλαγή όπου το ρόδι ευλογείται πρώτα στην εκκλησία.

Ανατολική Μακεδονία – Οι Μωμόγεροι

• Παραδοσιακό θέατρο με ρίζες στον Πόντο. Οι συμμετέχοντες ντύνονται με στολές ζώων (λύκων, τράγων) ή γεροντικά ρούχα και παρουσιάζουν σατιρικά δρώμενα. Το έθιμο θεωρείται πως συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης.

Τρίκαλα & Καρδίτσα

• Βασιλοκλούρα: Παραδοσιακή μπουγάτσα με σιταρένιο αλεύρι και διακοσμητικά μοτίβα. Μέσα περιέχει φλουρί, στάρι, κλαδιά και τρίχες ζώων για αφθονία.

Φλώρινα – Μπαμπάρια

• Ομάδες εφήβων γυρίζουν στους δρόμους με τοπικές στολές, κουδούνια και μουσικά όργανα. Στο τέλος γίνονται χοροί σε πλατείες.

Κομοτηνή

• Παραδοσιακά κάλαντα με φωτιές και στολισμένα φανάρια. Στην περιοχή γιορτάζεται και το έθιμο της «καμήλας», όπου οι ντόπιοι συλλέγουν τρόφιμα και δώρα.

Κυκλάδες

• Σίδερο στο Πρόσωπο: Τοποθετούν σίδερο στο πρόσωπο την Πρωτοχρονιά για υγεία. Στην Αμοργό σερβίρουν τον «κοφτό» (έδεσμα από σιτάρι, τυρί και κρεμμύδι).
• Γλυκά και Ψωμιά: Το ζαφοριστό ψωμί (κίτρινο ψωμί με κρόκο) και άλλες παραδοσιακές λιχουδιές φτιάχνονται σε πολλά νησιά.

Σάμος – Προβέντα

• Πιάτο με γλυκά και βασιλόπιτα τυλιγμένο σε υφαντή πετσέτα προσφέρεται σε γονείς και νονούς. Το ρόδι σπάει για ευτυχία και οι τυχεροί του ποδαρικού παίρνουν «μπουλιστρίνα» (χαρτζιλίκι).

Κρήτη

• Άγριο Κρεμμύδι: Κρεμιέται στις πόρτες ως σύμβολο δύναμης. Η μπουγάτσα είναι παραδοσιακό έδεσμα την Πρωτοχρονιά, ενώ στα Χανιά δίνεται η «καλή χέρα» (χρηματικό δώρο ή γλύκισμα).

Θάσος

• Σπόρπισμα φύλλων ελιάς γύρω από τη φωτιά για να πραγματοποιηθούν ευχές.

Ξάνθη

• Παρασκευάζεται πρασόπιτα με φλουρί αντί για βασιλόπιτα.

Καβάλα

• Νεαροί που πρόκειται να στρατευθούν ανάβουν φωτιές και ψέλνουν κάλαντα. Σε ορισμένα χωριά γίνεται ποδαρικό με πέτρα για να είναι γερή η οικογένεια.

Λάρισα – Μπαμπαλιούρια

• Άνδρες φορούν διονυσιακές στολές με μάσκες ζώων και μαζεύουν χρήματα τραγουδώντας και χορεύοντας στους δρόμους.

Μυτιλήνη – Αμίλητο Νερό

• Οι πιστοί παίρνουν αγιασμένο νερό από την Παναγία της Φανερωμένης, χωρίς να μιλήσουν, και κάνουν ποδαρικό στο σπίτι.

Συμβολισμός και Σημασία

Τα έθιμα υπογραμμίζουν τη σύνδεση της Πρωτοχρονιάς με την τύχη, την αφθονία, τη δύναμη και την αναγέννηση.

Παρά τις διαφορετικές μορφές τους, όλα μοιράζονται κοινό στόχο: την υποδοχή του νέου έτους με ευχές για ευημερία, υγεία και χαρά.
Αυτός ο πλούτος παραδόσεων αποτελεί ζωντανή μαρτυρία της ελληνικής πολιτιστικής ποικιλομορφίας, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.